(: اطلاعات عمومی :)

کاروانسرای شاه عباسی که مربوط به دوران صفویه است. و در مرکز شهر، ابتئای بلوار امامزاده حسن (ع) قرار که بنایی سنگی-آجری است.

این کاروانسرا متعلق به دوران صفویه بوده و بین سال‌های ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۹ در زمان شاه سلیمان صفوی ساخته شده‌است.این بنا در بخش مرکزی شهرستان کرج در استان البرز و در سمت جنوب شرقی میدان توحید قرار گرفته‌است.

این کاروانسرا در ابتدای ساخت برای کاروان‌ها و مرکب‌هایشان به عنوان مکان استراحت بوده و در اوایل دوران قاجاریه تبدیل به پادگان یا قلعه نظامی شد و در اواخر دوران قاجار نیز به عنوان مدرسه (موسوم به فلاحت) از آن استفاده می‌شده‌است. مساحت کل بنا ۳ هزار متر مربع و مساحت حیاط میانی ۹۰۰ متر مربع است.

ورودی کاروانسرا نیز از ایوان شمالی است. پیرامون حیاط میانی آن ۲۱ حجره ایوان‌دار برای استراحت مسافران و پنج بارانداز برای نگهداری کالا و جایگزینی همراهان و نگهبانان کاروان‌ها در نظر گرفته شده‌است در ساخت این بنا از سنگ، آجر، چوب و کاهگل استفاده شده‌است. کاروانسرای شاه‌عباسی کرج در ۲۲ فروردین ماه سال ۱۳۵۶ با شماره ۱۳۶۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

قلعه دختر کلاک دره کلاک بالا ، سه کيلومتري شرق کرج قرار دارد. بالاي کوه قلعه اسفنديار که در شرق روستاي کلاک واقع شده ، باقيمانده ديوارهاي قلعه اي به چشم مي خورد که کاملا ويران شده و پلان و نقشه آن غيرقابل تشخيص است.

قلعه دختر کلاک درخط الراس کوه واقع شده و از بالاي آن ، محدوده کرج و گرمدره و غرب تهران کاملا ديده مي شود . به احتمال زياد قلعه دختر کلاک، جزو پايگاه هاي ديده باني بوده و با قلعه هاي شاه دزد ، ري زمين ، تنگ گسيل و شهرستانک ارتباط داشته است . سفال هاي پراکنده در بالا و اطراف قلعه ، شباهت زيادي به سفال هاي سلجوقي- ايلخاني دارد و مي توان آن را با قلعه هاي اين دوره در ارتباط دانست.

اولین موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی کرج، با حضور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و استاندار البرز، در پارک شهید چمران کرج به بهره برداری رسید.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، “حسن پسندیده”، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز، در مراسم افتتاح این موزه، اظهار داشت: موزه تاریخ طبیعی کرج از جمله اماکن فرهنگی، اجتماعی، علمی و پژوهشی است که نقش مهمی در شناساندن زیست بومهای مختلف جانوری و گیاهی کرج به کشور دارد.

وی افزود: این موزه در پی مصوبات سفر دور اول هیئت وزیران، در محوطه ای به مساحت یک هزار مترمربع احداث شده که به بهره برداری رسید.

پسندیده ادامه داد: در این موزه انواع گونه های جانوری و گیاهی، سنگها و کانیها جهت آشنایی دانش آموزان، دانشجویان و عموم علاقه مندان با محیط زیست کشور به نمایش گذاشته شده است که با توجه به موقعیت مکانی موزه، این مجموعه از پتانسیل اطلاع رسانی بالایی برخوردار است.

وی همه نمونه های موجود در موزه را دارای شناسنامه اعلام کرد و گفت: در این موزه تعداد زیادی از انواع پستانداران، پرندگان، دوزیستان، ماهیها، گیاهان، حشرات، سنگها، اسکلتهای جانوری، جمجمه و سردیس گونه های مختلف جانوری نگهداری می شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز اظهار داشت: موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی کرج شامل یک سالن توجیه مفاهیم آموزشی به گروههای دانش آموزی و دانشجویی است.

وی گفت: همچنین وجود فضاهای آزمایشگاهی برای آموزش بوم شناسی، جانورشناسی، گیاهشناسی، لیمونولوژی و تاکسیدرمی موجب شده که این مجموعه بتواند برای ارائه واحدهای درسی عمومی، پایه و تخصصی در خدمت مراکز دانشگاهی استان باشد.

کاخ سلیمانه به دستور فتحعلیشاه قاجار و به مناسبت تولد فرزند سی وچهارم وی سلیمان میرزا و توسط محمدحسین خان نام الدوله ملقب به صدر اصفهانی و به عنوان کاخ ییلاقی و یا به گفته ی بعضی منابع مقر حکومتی کرج در سال ۱۲۲۷ ه.ق مصادف با۱۸۱۱ م و۱۱۷۲ ه.ش در آبادی کرج بنا نهاده شد.بنا های متعددی با نام های پرطمطراقی چون ساختمان های فراش آباد و کلاه فرنگی وعمارت های کلاه گلشن و درقرمز وباغ های فردوس و شاه و انگوری در اطراف و اکناف کاخ سلیمانیه ساخته شده بودند که امروزه متاسفانه اثری از آنها یافت نمی شود.امروز از آن همه بناها و کاخ های مجلل تنها ابین بنا باقیست که به قول دوستان بیشتر خاطره ی خانه ی درویشان را تداعی می کند تا سرای امیران.اهمیت کاخ سلیمانیه به جهت دو نقاشی دیواری های تالار اصلی آن است که توسط عبدالله خان نقاشباشی یکی از هنرمندان اوایل دوره ی قاجار کشیده شده است.

ساختمان کاخ بنایست مستطیلی شکل که بر پایه هایی آجری به ارتفاع ۵/۲ از کف ساخته شده است واز نخستین بنا هایی در ایران است که بر روی پایه ساخته شده است.دو پلکان در جبهه ی شمالی و به قرینه ی آنها دو پلکان دیگر در جبهه ی جنوبی هرکدام با هشت پله و روکش لعاب فیروزه ای راه های دسترسی به ساختمان و تالار اصلی است.در جبهه ی شرقی کاخ برجی در ۵طبقه وجود داشته است که امروز فقط مخروبه ای از طبقه ی همکف آن باقیست.در دوره ی قاجاریه برج هایی در اطراف کاخ های ییلاقی ساخته می شد تا زنان حرم بتوانند از آن محوطه ی کاخ و شکارگاه را تماشا کنند که این ساختار دراین بنا قابل مشاهده و ملاحظه است.

اهميت كاخ سليمانه به دليل دو تابلوي ديواري داخل تالار آن با تصويري از شاهان قاجار است. در شرق ساختمان كاخ برجي در 5 طبقه ساخته شده بود كه هم اكنون تنها ويرانه‌هاي طبقه هم‌كف برج شرقي باقي مانده است.

گروه استانها : کاخ فتحعليشاهي سليمانيه واقع در دانشکده کشاورزي کرج در صورت تامين اعتبارات مورد نياز و خريد حريم منظري آن ، از حصار کنوني اين دانشکده رهايي يافته و گام موثري براي احيا آن برداشته مي شود.اين کاخ در حال حاضر در محوطه دانشکده کشاورزي کرج واقع شده و همين امر مشکلات بسياري را براي بازديدکنندگان اين کاخ و همچنين مرمتگران ايجاد کرده است .

كاخ سليمانه يكي از مجموعه كاخ‌هاي زيباي سليمانيه كرج است كه در سال 1227 هجري قمري به دستور فتحعلي شاه به مناسبت تولد پسر سي و چهارم وي سليمان ميرزا و به دست حاج محمدحسين خان نظام‌الدوله اصفهاني، معروف به صدر اصفهاني در آبادي كرج بنا شد.

عمارت كاخ سليمانه پيش از انقلاب توسط اداره ميراث فرهنگي قزوين مرمت، سامان‌دهي و استحكام‌بخشي شده و جزيي از بناهاي مورد استفاده دانشكده كشاورزي محسوب مي‌شد و در سال 79 عمليات سامان‌دهي گسترده‌اي توسط اداره ميراث فرهنگي غرب استان تهران روي بناي اين عمارت آغاز شد

عمارت سليمانه پيش از انقلاب توسط اداره ميراث فرهنگي قزوين مرمت، سامان‌دهي و استحكام‌بخشي شده بود و جزيي از بناهاي مورد استفاده دانشكده كشاورزي محسوب مي‌شد. در سال‌هاي بعد عمليات سامان‌دهي گسترده‌اي توسط اداره ميراث فرهنگي غرب استان تهران روي بناي اين عمارت آغاز شد.

ینگی امام یکی از روستاهای کهن شهرستان ساوجبلاغ است که امامزاده، کاروانسرا و تپه‌ای تاریخی را در خود جای داده‌است. در ابتدا نام ینگی امام به امامزاده و سپس به کاروانسرا و تپه و هم اکنون به همه این روستا اطلاق می‌شود.

کاروانسرا

به فاصله کمی از آرامگاه امامزادگان هادی و علی‌النقی و حدود ۱۰۰متر از سمت جاده کرج-هشتگرد، کاروانسرای شاه عباسی ینگی امام قرار دارد. طرح کلی کاروانسرا مستطیل شکل است. چنان که طول خارجی آن ۶۹متر و عرض آن ۶۰/۶۷متر است. متأسفانه هم اکنون فقط ضلع شرقی نمای خارجی آن همچون گذشته سلامت خود را حفظ کرده و نمای خارجی سه ضلع دیگر تغییرات کلی یافته‌است. از تغییرات ایجاد شده در این کاروانسرای زیبا که نوعی تخریب به شمار می‌رود، می‌توان به نصب درب و پنجره‌های جدید در نمای شمالی، مسدود شدن دو طاقنما و در ورودی ضلع جنوبی که دهانه قوس سر در آن ۴۰/۵ متر است، فروریختگی طاق در سردر ورودی ضلع جنوبی، ضمیمه شدن حجره‌های دو طرف ضلع شمالی داخل کاروانسرا به حجره‌های پشتی، تغییرات عمده در محوطه گوشه جنوب غربی و… اشاره کرد. اهمیت و زیبایی کاروانسرای ینگی امام به حدی است که وصف آن علاوه بر سفرنامه‌های ایرانی به سفرنامه‌های خارجی نیز سرایت کرده‌است. به عنوان نمونه لرد کرزن نایب‌السلطنه هندوستان در سفر خود طی سالهای ۱۸۸۵و ۱۸۹۵میلادی و «یوشیدا ماساهارو» نخستین فرستاده دولت ژاپن به ایران در عصر قاجار از تناسب و زیبایی تحسین برانگیز این کاروانسرا سخن به میان آورده‌اند. میرزا حسین فراهانی در سفرنامه خود ضمن شرح مسیر راه تهران تا قزوین می‌نویسد: «کاروانسرای ینگی امام شش اتاق بزرگ و کوچک پاکیزه سفید کاری شده دارد که همه را فرش کرده و مبل گذاشته‌اند و منزلگاه مسافران محترم است. جلوی این کاروانسرا باغ بزرگی ساخته شده که قریب به دوازده جریب است و صحن کاروانسرا مشتمل بر سه ایوان و بیست و چهار حجره‌است که همه حجره‌ها اتاق شده و بعضی اتاقها حصیر فرش و مبل مختصری دارد که منزلگاه مسافران است».

هم مرور زمان، هم بی تولیتی این مکان زیبای تاریخی و هم تغییراتی که در ساختمان آن از پیش از انقلاب به وجود آمده زنگ خطری است که هر چه زودتر باید مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای حفاظت و مرمت آن اقدام نمایند. بهترین پیشنهاد آن است که کاروانسرا پس از ثبت به عنوان اثر ملی به مجتمع فرهنگی. سیاحتی یا موزه تبدیل شود.

تپهٔ تاریخی

سومین اثر معروف ینگی امام، تپه‌ای تاریخی است که به فاصله کمی از امامزاده و کاروانسرا در حاشیه جاده کرج-هشتگرد قرار دارد. سالهای پیش، آثار و علایم معماری روی آن نمایان بوده که به مرور زمان از میان رفته‌است. درباره تاریخ‌نگاری تپه مزبور پیش از انجام حفاری‌های باستان‌شناختی سخنی نمی‌توان گفت؛ اما وجود تکه‌های فراوان سفال در سطح آن و کشف آثار به صورت تصادفی به هنگام تعریض جاده از تاریخی بودن تپه حکایت می‌کند.

نوع اثر: محوطه باستانی [قبرستان تاریخی]

موقعیت جغرافیایی: حدفاصل میان روستاهای خچیره و گته ده

قدمت: قاجاریه

منطقه طالقان علاوه بر آثار تاریخی و فرهنگی بیشمار ، اندیشمندان ، نویسندگان و عارفان بسیاری را در خود پرورانده و به جامعه ایران معرفی کرده است . در این بین منطقه لمبران یکی از نقاط باستانی حوزه طالقان بوده و با توجه به آثار و اشیا بدست آمده از این محوطه ، قدمت آن را حداقل به هزاره اول قبل از میلاد می رساند . این محوطه یکی از گورستان های پیش از تاریخ بوده و در حد فاصل میان روستای چیره و گته ده واقع شده است .

لمبران واقع عرض جغرافیایی ۳۶ ۱۰ ۳۲ و طول جغرافیایی ۵۰ ۵۸ ۰۶ و ۲۰۸۰ متر ارتفاع از سطح دریا از بخش بالا طالقان از شهر طالقان بوده و از سمت شمال با روستاهای مهران و ناریان از سمت شرق با ناریان رود از سمت جنوب با روستای خوچیره و از سمت غرب با روستا ی جوستان همجوار میباشد.

لمبران مزرعه ای متعلق به جوستان بوده و چون در بین راه گته ده قرار داشت قهوه خانه ای در آن دایر شده بود و محل اتراق چوپانان و مسافرن بود.قهوه خانه دار این قهوه خانه نیز یکی از اهالی روستای جوستان بود.

لمبران به علت ارتفاع از سطح دریا و قرار داشتن در نقطه کوهستانی دارای آبی صاف و هوایی دلپذیر میباشد بطوریکه در اواسط تابستان نیز شب های لمبران سرد و پاییزی است.

منطقه باستان‌شناسی ازبکی در آن واقع شده و نمونه اولین خشت دست ساز بشر که در سازمان ملل نگهداری می‌شود توسط سیدمحمد خاتمی به نشانه گفتگوی تمدن‌ها از این منطقه به سازمان ملل هدیه شده است، مصطفی بازرگان برادر مهندس مهدی بازرگان از مفاخر و محققان این شهرستان محسوب می‌شوند و هم اکنون در سن ۹۷ سالگی در این منطقه زندگی می‌کنند شهر مصطفی آباد یادگار دوران مباشری وی بر این شهر است.

ازبکی یکی از روستاهای دهستان احمدآباد مصدق از بخش مرکزی شهرستان نظرآباد است که در ۸۰ کیلومتری غرب شهر تهران واقع شده‌است. بخش‌هایی از این محوطه باستانی نه هزار ساله را کارشناسان مرکز باستان‌شناسی ایران در سال ۱۳۴۸ خورشیدی مورد شناسایی قرار داده و در سال ۱۳۵۲ به شماره ۹۵۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. براساس کاوش‌های صورت گرفته، محوطه باستانی ازبکی در برگیرنده شش هزار سال بقایای فرهنگی پیش از تاریخ و اوایل دوران تاریخی ایران از نیمه اول هزاره هفتم تا نیمه نخست هزاره اول پیش از میلاد مسیح یعنی دوران مادها است. ازبکی محوطه باستانی گسترده‌ای برابر با صد هکتار و ۱۰ تپه ارزشمند است که شش تپه از آن را گروهی از باستان شناسان ایرانی به سرپرستی دکتر یوسف مجیدزاده (از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۴) حفاری کرده‌اند.

این قلعه در فاصله سه کیلومتری شمال غرب روستای «هرنج» طالقان بر فراز کوه قرار دارد و مربوط به دوره اسماعیلیه است. از این قلعه اکنون جز بقایای دیوارهایی از ملات ساروج چیزی باقی نمانده است. حد فاصل دیوار شرقی و غربی حدود 100 متر است و در وسط محوطه، آثار یک حوض سنگی به چشم می خورد که به احتمال زیاد برای جمع آوری آب باران و برف مورد مصرف بود. سفالینه های جمع آوری شده از سطح تپه به قرن پنجم هـ . ق تعلق دارد.

نوع اثر: سنگ نوشته (کتیبه)

موقعیت جغرافیایی: 3200 متری جنوب غرب گردنه عسلک و در دامنه ارتفاعات یخچال و میش چال

قدمت: قاجاریه
سنگ نوشته قاجاري گردنه عسلك روستاي گراب طالقان بدون حفاظت هاي لازم ‌آثار و كتيبه هاي تاريخي رها شده است . سنگ نوشته قاجاري گردنه عسلك روستاي گراب طالقان بدون حفاظت هاي لازم ‌آثار و كتيبه هاي تاريخي رها شده است .اين درحالي است كه سنگ نوشته قاجاري گردنه عسلك و نهر تاريخي آن به شماره 7047 در تاريخ 12 بهمن81 در زمره آثار ملي اين قرار گرفته اند تا در پناه قوانين ميراث براي هميشه در تاريخ روستاي گراب ماندگار شوند.در بدنه شمالي سنگ ياد شده كتيبه‌اي به ابعاد 100 سانتي‌متر طول و 85 سانتي‌متر عرض وجود دارد كه روي آن در چهار سطر مطالبي به صورت برجسته نوشته شده است.

متن نوشته شده روي سگ به علت فرسايش بيش از حد آن به سختي قابل خواندن بود .

« در سطح اول و در وسط كادر آمده است :نصر من‌الله و فتح‌ قريب و زير آن نوشته شده از تو مدد در سطر دوم: بعهد ناصرالدين شاه شاهان / كه با اميران تورانش بچنگ است .در سطر سوم: به حكم ميرزا ايوب مير دفتر / كه از بهر رعيت به ز گنج است .در سطر چهارم نيز نوشته شده بود ، رضي بيك كرده جاري آب اين نهر / هزار دويست به هشتاد پنج است (1285)»

كارشناسان معتقدند :« هر چند مضامين و معني كلمات اين سنگ نوشته واضح و روشن است اما مفهوم كلي آن يا موضوع نوشته براي هيچ كس روشن نيست.»

به نظر مي رسد كه كه در زمان ناصرالدين شاه بفرمان فردي بنام ايوب ميردفتر، دستور ايجاد نهري صادر مي‌شود كه در سال 1285 هجري به مرحله اجرا گذاشته مي‌شود.

حال اين نهر آب كدام چشمه را به كجا مي‌خواسته منتقل كند و چه اتفاقاتي به وقوع پيوسته است براي كسي به درستي و مستند نمي داند اما برخي از كهنسالان روستاي گراب نقل مي‌كنند كه مي‌خواستند آب دو چشمه را كه از زير كوه يخچال سرچشمه مي‌گرفته به سمت كرج جاري كنند كه اين اقدام با مخالفت اهالي طالقان مواجه شد و درگيري نيز بين دو طرف صورت گرفته و چند نفر كشته شدند، در نتيجه كار ايجاد نهر نيمه تمام رها مي شود.

اعضاي هيات در بررسي منطقه پيرامون سنگ نوشته موفق به يافتن نهري شدند كه داراي حدود 97 متر طول و 30/1 متر عرض بوده و ديوار دو طرف نهر با سنگ مالون چيده شده و كف آن نيز به صورت پراكنده سنگفرش شده بود.

اين نهر در فاصله 3300 متري سنگ نوشته و در جهت شرقي، غربي احداث شده و در موقعيت جغرافيايي 36 درجه و 8 دقيقه و 38.3 ثانيه عرض جغرافيايي و 51 درجه و 12 دقيقه و 007 ثانيه طول جغرافيايي و در ارتفاع 3172 متر از سطح دريا و در جبهه شمال شرق سنگ نوشته واقع شده است.

این حمام متعلق به اواسط دوره قاجاریه و در محلات قدیمی شهر کرج واقع است. ورودی حمام با هشت پله به کف حمام در عمق ۵/۳ متری مرتبط می‌شود. سربینه یا رختکن شامل یک گنبد مرکزی است که در طرفین گنبد چهار گنبد کوچک‌تر گره پوش مشاهده می‌شود.در ساختمان حمام از آجرهای ختایی به ابعاد ۵×۲۰×۲۰ سانتی متر و ملات گل آهک استفاده شده است.